Tiến độ “rùa” chuyển đổi từ nhà ở thương mại sang nhà ở xã hội của nhiều dự án ở các địa phương khiến nhu cầu nhà ở giá rẻ ngày càng tăng cao.
Nhiều chuyên gia lo ngại, hiện tượng chủ đầu tư “găm đất” nhà ở xã hội để đầu cơ chờ thị trường ấm lên mới bung hàng.

Hết đất làm nhà ở xã hội

Theo Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Trần Nam, dù Nghị định Phát triển quản lý nhà ở xã hội quy định rõ, dự án khu đô thị phải dành 20% quỹ đất cho nhà ở xã hội nhưng thực tế, nhiều chủ đầu tư vi phạm quy định. Tình hình đáng lo khi Hà Nội không còn quỹ đất ở những vị trí thuận lợi để xây dựng nhà ở xã hội cho người dân Thủ đô.

“Nhà ở cho người nghèo đô thị không thể đẩy xa trung tâm. Đồng thời, dự án phải có hạ tầng kỹ thuật, kết nối với xung quanh mới đảm bảo môi trường sống và sự công bằng cho người có thu nhập thấp. Nếu chủ đầu tư làm đúng theo quy định sẽ có nhiều dự án nhà ở xã hội ở trung tâm và được kết nối với hạ tầng có sẵn như khu Giang Biên (Việt Hưng, Long Biên), Sài Đồng (Long Biên, Hà Nội)”, ông Nam nói.

Ông Nguyễn Anh Tuấn, Tổng Giám đốc Tổng Cty Viglacera cho biết, Khu đô thị Đặng Xá (Gia Lâm, Hà Nội) đã đưa vào sử dụng hơn 2.000 căn hộ và chuẩn bị bàn giao hơn 1.000 căn hộ giai đoạn 3 (thừa nhà ở xã hội so với quy định về quỹ đất 20%). “Lần đầu tiên chúng tôi làm nhà ở xã hội còn nhiều bỡ ngỡ, có những cái làm tốt, cái chưa. Tới giai đoạn 2 chúng tôi rút kinh nghiệm. Giai đoạn 3, chúng tôi làm nhanh và tốt hơn. Đến khi có đủ khả năng làm thì hết đất, hết dự án”, ông Tuấn nói.

Ông Tuấn cho rằng, quy định 20% quỹ đất dành cho nhà ở xã hội tại khu đô thị trên 10ha là ít. Nhà ở xã hội đang có nhu cầu rất lớn bởi giá phù hợp với thu nhập của người nghèo đô thị. “Hiện, nằm ngay sát cạnh khu đô thị Đặng Xá là khu đất trống đằng sau Nhà thi đấu Gia Lâm. Nếu được bố trí đất, chúng tôi sẽ tiếp tục triển khai xây dựng nhà ở xã hội để kết nối với hạ tầng đã có sẵn tại đây”, ông Tuấn cho biết.

Theo báo cáo của Sở Xây dựng Hà Nội, thành phố có 66 dự án phát triển nhà ở xã hội đã và đang triển khai. Tuy nhiên, kết quả thực hiện còn khiêm tốn. Cụ thể, năm 2013, Hà Nội mới có 9 dự án nhà ở xã hội, nhà ở cho người thu nhập thấp đã hoàn thành và đưa vào sử dụng. Trong năm 2014 sẽ có thêm 3 dự án hoàn thành với trên 115.000 m2 sàn xây dựng.

Ông Nguyễn Văn Đa, Phó Giám đốc Cty Vinaconex Xuân Mai, đơn vị có kinh nghiệm làm 2 dự án nhà thu nhập thấp Ngô Thì Nhậm (Hà Đông) và Kiến Hưng (Hà Đông) cho biết, doanh nghiệp rất tâm huyết với nhà ở xã hội nhưng cũng không biết làm thế nào do không có quỹ đất. Ông Đỗ Đức Đạt, Chủ tịch kiêm Tổng Giám đốc Cty CP Đầu tư và thương mại Thủ đô, chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội Chèm – Cổ Nhuế (Bắc Từ Liêm) cũng cho biết, sau khi triển khai tiếp gần 1.000 căn giai đoạn 2 tại đây thì doanh nghiệp… hết đất để làm tiếp. Chúng tôi có sẵn nguồn lực, tài chính nhưng nếu không có đất tại vị trí phù hợp thì không thể triển khai tiếp dự án”, ông Đạt nói.

Thu hồi dự án nhà ở xã hội chậm tiến độ

Trong khi những dự án nhà ở xã hội rầm rộ triển khai và bàn giao cho người sử dụng, nhiều dự án nhà ở thương mại đã xin chuyển sang nhà ở xã hội lại trong cảnh chậm triển khai. Theo báo cáo của Bộ Xây dựng, đến hết quý I/2014, Hà Nội có 18 dự án xin chuyển đổi từ nhà ở thương mại sang nhà ở xã hội, với khoảng 11.292 căn hộ. 9 dự án đã được chấp thuận chủ trương cho phép chuyển đổi. Nhưng đến nay mới có 4 dự án cho phép chuyển đổi nhà ở thương mại thành nhà ở xã hội. Trong đó, có 3 dự án chuyển đổi có tiến độ chậm như: Dự án 143 Trần Phú - Hà Đông; Dự án AZ Thăng Long - Hoài Đức; Dự án 30 Phạm Văn Đồng - Cầu Giấy.

Theo nhiều chuyên gia bất động sản, động thái chuyển đổi sau đó “ngâm” dự án của chủ đầu tư là chiêu trò “găm đất”. Ông Nguyễn Trường Tiến, chuyên gia BĐS phân tích, dù đã được hưởng hàng loạt ưu đãi khi chuyển đổi như được miễn tiền sử dụng đất, giảm thuế VAT, vay vốn ưu đãi nhưng năng lực của doanh nghiệp yếu kém thì dự án vẫn khó hồi sinh.

“Bản chất các dự án xin chuyển đổi là những dự án không đủ khả năng tiếp tục triển khai khi thị trường bất động sản đóng băng. Lúc thị trường lạnh thì chủ đầu tư xin chuyển từ nhà ở thương mại sang nhà thu nhập thấp để hưởng ưu đãi. Không ngoại trừ khả năng đây là chiêu giữ đất để lúc thị trường ấm lên lại chuyển từ nhà thu nhập thấp sang nhà thương mại để kiếm lời”, ông Tiến nói.

Tại cuộc họp với Bộ Xây dựng mới đây, Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội Nguyễn Ngọc Tuấn đề nghị các chủ đầu tư phải cam kết về tiến độ triển khai dự án. Chủ đầu tư nào không làm tốt sẽ xem xét thu hồi. “Sẽ phải thu hồi 1 – 2 dự án để doanh nghiệp thấy Hà Nội “nói là làm”, chứ không phải nói rồi để đấy. Hà Nội sẽ lập đoàn kiểm tra liên ngành để kiểm tra các khẩu, đặc biệt sẽ tập trung thẩm định về mặt tiến độ, tránh tình trạng doanh nghiệp lòng vòng “câu giờ” để kéo dài tiến độ”, ông Tuấn tuyên bố.